Hoe help ik mijn kind met faalangst?

Faalangst gaat vaak hand in hand met perfectionisme, iets wat veel kinderen en tieners ervaren. Voor kinderen met perfectionisme ligt de lat van prestaties ontzettend hoog. De oplossing van veel kinderen is om dan maar extra hard te werken om in de buurt van die lat te komen, zodat ze niet ‘falen’. Maar dit is een eindeloze strijd die je bijna niet kan winnen. We kunnen nou eenmaal niet alles perfect doen ;).

Een betere oplossing is om aan de slag te gaan met die angst om te falen. In dit blog vertellen we je meer over faalangst en perfectionisme en geven we tips over hoe je als ouder je kind hiermee kan helpen!

Perfectionisme bij kinderen: wanneer ‘je best doen niet genoeg is’

Huiswerk, sport, hobby’s, vrienden en—o ja—ook nog een beetje ontspannen. Klinkt als een uitdaging, toch? Steeds meer jongeren voelen de druk om overal in uit te blinken, of dat nu vanuit henzelf komt of door verwachtingen van anderen. Wist je dat bijna één op de drie scholieren regelmatig prestatiedruk ervaart? Vooral meisjes en oudere tieners voelen die spanning.

Perfectionisme is een eigenschap die veel kinderen – in meer of mindere mate – hebben. Het betekent simpelweg dat ze alles perfect willen doen. Dat klinkt misschien als een handige eigenschap (en dat is het soms ook!), want het motiveert kinderen om hard en zorgvuldig te werken. Maar als kinderen het gevoel hebben dat álles perfect moet, kan het juist tegen hen gaan werken. Een 8 op een toets? Waarom geen 9? Een foutje in een tekening? Weg ermee, opnieuw beginnen! En als iets niet meteen lukt? Misschien beter om er niet eens aan te beginnen…

Herkenbaar? Dan weet je hoe perfectionisme je kind in de weg kan zitten. ‘Je best doen’ verandert in ‘ik móét alles perfect doen’, en voor je het weet, ligt faalangst op de loer. Andersom werkt het net zo: kinderen met faalangst willen mislukking koste wat kost vermijden en gaan daardoor juist extra perfectionistisch te werk. Zie daar de vicieuze cirkel! Uitstelgedrag, nieuwe dingen uit de weg gaan, tranen over schoolwerk, een constante focus op wat níét goed ging—allemaal signalen dat je kind worstelt met die hoge lat. 

Waar komt dat perfectionisme vandaan?

Misschien heb je tijdens het lezen al een paar keer gedacht “Oh help… hier herken ik mezelf ook wel in!” Geen paniek, dat is niet zo gek: perfectionisme heeft deels een genetische basis. Als jij (of de andere ouder) perfectionistisch bent, is de kans groter dat je kind dat ook is. Maar naast aanleg speelt de omgeving een grote rol.

Kinderen leren veel door naar volwassenen te kijken. Als jij altijd nét dat stapje extra zet, kan dat inspirerend zijn, maar ook de lat verhogen: Als ik niet 110% geef, is het niet genoeg. Daarnaast spelen school, maatschappij en cultuur een rol. Hoge prestaties worden beloond—denk aan stickers op toetsen of applaus na een presentatie—waardoor kinderen de boodschap oppikken: Als ik hoge cijfers haal, dan doe ik het goed.

En dan is er nog de impact van specifieke ervaringen. Misschien heeft je kind ooit iets meegemaakt waardoor perfectionisme werd getriggerd—een keer een fout gemaakt op een belangrijk moment, een vervelende opmerking van een leerkracht of een mislukking die groot voelde. Al die factoren samen kunnen ervoor zorgen dat die hoge lat steeds hoger komt te liggen en de faalangst groeit.