7 tips voor ouders: hoe maak je een spreekbeurt geven minder spannend?

Hoewel ik inmiddels echt wat ervaring heb met spreken voor groepen, vond ik op de radio komen als ‘psycholoog’ opnieuw weer zo eng! Matthijs, een vrijwilliger bij De Ster, vroeg mij om wekelijks in zijn radioprogramma in 4 minuutjes een leuk psychologisch weetje te vertellen. Dit leek me super leuk, maar als je eenmaal live bent in het programma en je weet dat er allemaal onbekenden en bekenden luisteren krijg ik toch weer spreekangst. Mijn stem klinkt dan anders, je hoort de angst erin  terug. Inmiddels vind ik dat prima, en weet ik dat dit hoort bij het uit mijn comfort zone gaan. Als ik iets geleerd heb van de afgelopen jaren steeds meer durven qua het spreken voor groepen, dan is het wel dat je het, ondanks de angst, toch gewoon moet doen. Oefenen, oefenen, oefenen, dan wordt het vanzelf minder spannend.   

Spreekbeurt geven tip 1 – Begin met een planning maken 

Sommige kinderen zijn direct klaar om te starten, is dat bij jouw kind het geval dan kan je door naar tip 3. Maar voor veel kinderen zorgt de spanning of de grootte van de opdracht voor weerstand. Dan krijg je reacties als: “..geen zin in, dat hoeft nog niet, doe ik op school wel”. Jij overziet als ouder nu al dat de kans dan aanwezig is dat jij op het laatste moment nog de spreekbeurt aan het maken bent. 

Om dat te voorkomen begin je tijdig met het aanbrengen van structuur. Het maken van een spreekbeurt voelt voor kinderen vaak als één grote taak waardoor ze er niet aan beginnen. In werkelijkheid bestaat het uit veel verschillende substapjes. Je kan als ouder helpen om de taak op te delen in deze stapjes! Een onderwerp kiezen; onderzoek doen; verschillende alinea’s schrijven; powerpoint maken; spullen regelen om mee te nemen en vragen verzinnen. En vervolgens spreek je per stap een datum en tijd af en beslis je of dat onderdeel zelfstandig gemaakt wordt of dat je als ouders gaat helpen. 

Spreekbeurt geven tip 2 – Maak de planning visueel

Voor de meeste kinderen geldt: als je het niet ziet, bestaat het niet. Het onthouden van taken is een vaardigheid die je pas op latere leeftijd (of zelfs nooit) ontwikkeld. Dus het visueel maken, op een planbord of met post its, maakt dat je steeds als je het ziet er weer even aan denkt. In ons spreekbeurtpakket vind je een handige planning. Deze kan je uitprinten, invullen en ophangen. Net zo makkelijk!

Spreekbeurt geven tip 3 – Doe een leuke oefening om een onderwerp te kiezen 

Online vind je veel  onderwerp-tips voor spreekbeurten, leuk om te gebruiken voor inspiratie. Toch helpt het meer om een onderwerp te kiezen waar jouw kind al veel van weet  of veel interesse in heeft. Het is altijd makkelijker om een spreekbeurt te geven over iets waar je zelf heel blij van wordt dan over een onderwerp dat iemand anders bedacht heeft. 

Dus: wat houdt hem/haar bezig, wat zijn zijn/haar hobby’s, welke games speelt hij/zij enz.  Om dit samen met je kind uit te zoeken kan je de ‘dit ben ik cirkel’ maken. Je kind schrijft zijn/haar eigen naam in het midden en zet daarom heen alle eigenschappen en hobby’s en interesses. In het spreekbeurtpakket vind je een werkblad met de ‘dit ben ik cirkel’. Je vindt er ook  een tip om van deze oefening gelijk een oefening in meer zelfvertrouwen te maken.

Spreekbeurt geven tip 4 – Ga van ‘ik kan het niet’ naar ‘ik kan het wel’.

Spanning ontstaat doordat je denkt dat het niet gaat lukken. Stel je maar eens voor, twee kinderen krijgen een duw. De eerste denkt: ‘Dat ging expres!!’ hij/zij zal boos worden en voor zichzelf opkomen. De tweede denkt: ‘Agh kan gebeuren, ging vast per ongeluk’ die zal er niet zo snel iets van zeggen en niet boos worden, misschien wat verdrietig. Hoe je over dezelfde situatie denkt, maakt dus hoe je je gaat voelen. Als je denkt dat je uitgelachen wordt, of fouten gaat maken. Dan wordt het spannend. Terwijl als je denkt: komt wel goed, ik ga mijn best doen. Dan is het minder spannend. Door zo’n ‘helpende gedachte’ zoals wij die noemen op een briefje te schrijven, op de dag van de spreekbeurt aan je kind mee te geven in de broekzak, kan hij/zij zichzelf voorafgaand aan de spreekbeurt weer even aanmoedigen door dit briefje te lezen. 

Spreekbeurt geven tip 5 – Oefenen in kleine stappen. 

Daarnaast is het een kwestie van oefenen! In kleine stapjes. Er is een magische rand net buiten de comfortzone, maar niet te ver daarbuiten, waar we makkelijker in durven gaan. Je wilt dus stappen tussen nu en de datum van de spreekbeurt bedenken die jouw kind telkens in die magische rand duwen, net iets buiten de comfortzone Dus die nog wel te doen zijn zodat hij/zij niet in de weerstand of vermijding schiet. 

Je kan denken aan: Als eerste je vinger opsteken in de klas en antwoord geven; een keer een mop vertellen aan je klasgenoten; de spreekbeurt oefenen voor vrienden of familie enz. Elke keer als zo’n stap gelukt is, heb je een succeservaring te pakken, waardoor de volgende stap weer minder spannend is. Het is mooi om vooraf te vragen: ‘Hoe spannend is dit, van 0 tot 10?’ Om dan achteraf te vragen: ‘Als je nu opnieuw (bijv een mop zou vertellen) hoe spannend zou het dan nu zijn’? Jouw kind gaat dan merken dat de spanning inderdaad zakt als je het eenmaal gedaan hebt, de 2e keer voelt het al veel minder spannend. In het spreekbeurtpakket vind je een werkblad om het oefenen van een spreekbeurt op te delen in kleine stappen. 

Spreekbeurt geven tip 6 – Zorg voor een duidelijke stem en stevige houding. 

Het helpt als je kind zijn/haar spreekbeurt geeft met een duidelijk stemvolume en een stevige houding. Dat geeft zelfvertrouwen en maakt de kans op een succeservaring nog groter. Ook dit kun je oefenen! Zo kan je een van de spreekbeurt oefenmomenten schreeuwend doen! Op volume 10, om daarna te beslissen dat volume 5 echt al voldoende is. Ook qua houding kan je oefenen van houding 0 (heel onzeker) naar houding 10 (ik kan de hele wereld aan). Je kan als ouder de verschillende stemvolumes voordoen, zodat jouw kind zelf kan zien (horen) wat werkt en wat niet werkt. 

Spreekbeurt geven tip 7 – Vier de tussenstappen en het eindresultaat

Het is super belangrijk om elke kleine stap te vieren! Dit kan met een compliment, een high five of een dansje. Het idee bij beloningen is vaak dat dit geld zou moeten kosten, maar dat is zeker niet het geval. Het belangrijkste is dat je met bewondering even stilstaat bij het feit dat het gelukt is, dat hij/zij het geprobeerd heeft! Stap hier niet te snel overheen, want iets proberen wat spannend is, is superstoer!!